Probiotyki – pomocne nie tylko w antybiotykoterapii

Czym są probiotyki?

Probiotyki to żywe drobnoustroje, które zastosowane w odpowiednich ilościach wykazują korzystny wpływ na zdrowie. Najczęściej wykorzystywane mikroorganizmy to pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus, a także szczepy drożdży czy nawet kultury pleśni. Probiotyki naturalne to kiszonki oraz fermentowane produkty mleczne. Nadają one produktom specyficzny smak oraz przedłużają ich trwałość, chroniąc je przed zepsuciem pod wpływem szkodliwych mikroorganizmów. Na rynku nie brakuje także produktów spożywczych wzbogacanych żywymi kulturami bakterii. Najczęściej nazwy takich produktów oznaczone są przedrostkiem bio bądź acti. Należy mieć jednak na uwadze, że nie każdy produkt wzbogacony żywymi kulturami bakterii jest probiotykiem. Aby produkt został zaliczony do grupy probiotyków o właściwościach prozdrowotnych, musi spełniać następujące kryteria:
– Bakterie muszą pochodzić z naturalnej flory jelitowej;
– Bakterie powinny być odporne na działanie kwaśnego pH żołądka;
– Użyte bakterie powinny mieć zdolność hamowania namnażania szkodliwych patogenów bytujących w przewodzie pokarmowym;
– Bakterie powinny posiadać zdolność przylegania do ścian jelita grubego i namnażania się w nim.

Koniecznie należy zwrócić uwagę na oznaczenie szczepów bakterii użytych w produktach spożywczych. Aby mieć pewność, że użyty szczep bakterii ma naukowo udowodnione działanie prozdrowotne, jego nazwa powinna składać się z trzech członów: rodzaju, gatunki i szczepu (oznaczenie liczbowo-literowe), np. Lactobacillus rhamnosus R0011. Jeśli nazwa jest dwuczłonowa i brakuje w niej nazwy szczepu, produkt jest wzbogacony zwykłymi pałeczkami kwasu mlekowego. Najczęściej stosowane probiotyki to:
– Lactobacillus acidophilus;
– Lactobacillus casei;
– Lactobacillus rhamnosus;
– Lactobacillus plantarum;
– Bifidobacterium bifidum;
Poza nomenklaturą istotna jest także zawartość kultur bakterii w produkcie. Zalecana jest ilość 10⁸ bakterii na gram produktu.

Oprócz produktów spożywczych istnieje także inna forma, w jakiej możemy przyjmować probiotyk – są nią suplement diety. Tego typu preparaty, kapsułki czy krople zawierające probiotyk, stosowane są dziś nie tylko jako wsparcie antybiotykoterapii. Jaki probiotyk wybrać w gąszczu tego typu preparatów? Dzienna jego dawka powinna dostarczać nam 5 miliardów żywych kultur bakterii CFU.

Probiotyki, prebiotyki i spółka

Probiotyki to aktywne biologicznie, starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii, które namnażają się w świetle jelit i korzystnie oddziałują na zdrowie. Natomiast prebiotyki to substancje wspomagające rozwój mikroflory jelit. Najbardziej znane prebiotyki to: inulina, włóknik, oligosacharydy czy laktulozy. Na drodze ich fermentacji powstają optymalne warunki do namnażania bakterii jelitowych. Często stosowane jest połączenie probiotyku i prebiotyku – tego typu specyfik określany jest mianem synbiotyku i powoduje on jeszcze efektywniejszą kolonizację jelit przez bakterie.

Probiotyk – właściwości prozdrowotne

Najlepiej przebadane i udowodnione jest działanie probiotyku na jelita. Odbudowując fizjologiczną florę bakteryjną, probiotyki przyczyniają się do unormowania perystaltyki jelit oraz pasażu treści jelitowej. Zapobiegają zatem zarówno biegunkom, jak i zaparciom. Ponadto probiotyki mogą stanowić wsparcie terapii zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Mają także pozytywny wpływ na ograniczenie zachorowalności na raka jelita grubego. Potencjalne działanie antynowotworowe probiotyków wynika z zahamowania aktywności enzymów bakteryjnych odpowiedzialnych za powstawanie rakotwórczych związków azotowych.
Działanie probiotyków w obrębie światła jelit wywiera ponadto pozytywny wpływ na odporność – namnażające się dobroczynne bakterie jelitowe hamują rozwój chorobotwórczych bakterii i tworzą na ścianach jelit ochronny biofilm ograniczający przenikanie patogenów do organizmu. Oczywiście nie można zapomnieć o tym, że probiotyk jest niezbędny także w czasie antybiotykoterapii – lek powoduje likwidację bakterii powodujących zakażenie, ale jest także bogactwem cennych bakterii jelitowych. Probiotyk ma za zadanie odbudowę fizjologicznej flory bakteryjnej.

Inne korzystne zastosowanie probiotyków to:
– profilaktyka i wspomaganie terapii atopowego zapalenia skóry;
– wspomaganie terapii zapalenia jelita grubego;
– łagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego;
– zmniejszenie częstoliwości występowania martwiczego zapalenia jelit u wcześniaków;
– redukcja poziomu cholesterolu we krwi, a tym samym profilaktyka miażdżycy i jej powikłań;
– korzystny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, w tym występowanie stanów depresyjnych i lękowych. Jako tzw. psychobiotyki wyselekcjonowane szczepy bakteryjne mogą oddziaływać na oś jelito-mózg i wpływać na poziom substancji neuroaktywnych w mózgu (takich jak serotonina czy kwas gamma-aminomasłowy).
Warto zatem nie ograniczać się do przyjmowania probiotyków wyłącznie podczas antybiotykoterapii, ale stale stosować suplementację bądź dietę w nie obfitującą.